در پروژه‌های عمرانی داربست به عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات موقت که امکان دسترسی سریع و ایمن را در بخش‌های دشوار و مرتفع ایجاد می‌کند، شناخته می‌شود. داربست صرفا به دلیل نقش آن در تسهیل دسترسی در عملیات ساخت، مرمت و نصب تجهیزات حائز اهمیت نیست، بلکه به دلیل تاثیر مستقیم آن بر ایمنی نیروهای اجرایی و سرعت بخشیدن به عملیات ساختمانی و صعنتی قابل توجه است.
داربست‌ها در انواع مختلفی طراحی و تولید شده‌اند که متناسب با نوع پروژه، ارتفاع و سطح دسترسی و میزان بارگزاری می‌توان آنها را انتخاب کرد. لازم به ذکر است که میزان شناخت ویژگی‌ها، کاربردها، مزایای هریک از داربست‌ها می‌تواند برای تعیین بهترین داربست، کمک قابل توجهی به صاحبان پروژه‌های عمرانی می‌کند.
در این مقاله، به بررسی انواع داربست‌های فلزی مدولار در عملیات‌های ساختمانی و صنعتی از جمله داربست‌های مثلثی، چکشی، کاپلاک، زودبست و H-frame پرداخته شده و کاربردهای هریک مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
داربست مدولار چیست؟
داربست مدولار به عنوان یک سیستم پیش‌ساخته با اجزای جداگانه شناخته شده‌است و به گونه‌ای طراحی شده‌است که الگوی هندسه‌ای آن از قبل مشخص و آماده است. وجود استحکام و امنیت قابل توجه در این نوع داربست به دلیل اتصال سریع و آسان لوله‌ها، قطعات باربر و همچنین تقویت قطعات با یکدیگر است.
انواع داربست مدولار
همواره با توسعه صنعت ساختمان‌سازی و نیاز شدید به داربست‌های ایمن، داربست‌های متنوعی که متناسب با شرایط پروژه هستند طراحی و ساخته شده‌اند. این داربست‌ها عبارتند از:
- داربست مثلثی (امگا)
- داربست چکشی (ستاره‌ای)
- داربست کاپلاک
- داربست زودبست
- داربست H-frame
هر کدام از این داربست‌ها به گونه‌ای خاص نیازهای پروژه‌ها را برطرف می‌کنند که در ادامه بصورت مجزا به هرکدام از آنها می‌پردازیم.
داربست مثلثی (امگا)
این نوع داربست از فریم‌های مثلثی که به صورت نر و ماده به یکدیگر متصل می‌شوند ساخته شده‌است. داربست مثلثی یا امگا در کفراژبندی دال، تیر و پل‌های بتنی به کار می‌روند.
مشخصات داربست مثلثی (امگا)
این نوع از داربست‌ها در اندازه‌های استاندارد 50، 70 و 100 با عرض یکسان 120 سانتی‌متر ساخته می‌شوند. از جمله ویژگی‌های برجسته آن قابلیت اجرا در هر ارتفاع و باربری زیاد به دلیل داشتن عضوهای مورب است.
کاربردهای داربست مثلثی (امگا)
پشتیبانی از دال‌های بتنی
از برجسته‌ترین کاربردهای این داربست، می‌توان به استفاده از آن در کفراژبندی دال‌های بتنی اشاره کرد. داربست امگا به گونه‌ای طراحی شده است که قابلیت تحمل وزن‌های سنگین را داشته باشد و به خصوص در پروژه‌های بزرگ مانند: سقف‌های بتنی یا پل‌ها کاربردی باشد. همانطور که شرکت تسکو داربست مثلثی را برای پروژه پل بزرگراه باکری واقع در تهران انتخاب کرد.
قابلیت تغییر در تنظیمات
این داربست به شکلی تعبیه شده‌است که امکان تغییر ارتفاع و تنظیم فاصله پایه‌ها در آنها وجود دارد. به همین دلیل گزینه‌ی مناسبی برای پروژه‌هایی با شرایط خاص و متفاوت است.
کاربردهای صنعتی
صرف نظر از کاربردهای گسترده این محصول در صنعت ساختوساز، داربست امگا در صنایع نیز به عنوان یک سازه موقت برای دسترسی یا پشتیبانی کاربرد دارد.
ویژگی‌های داربست مثلثی (امگا)
- سریع در اجرا
- وزن سبک
- استحکام بالا
- قابلیت بازیافت
- منعطف در طراحی
مزایای داربست مثلثی (امگا)
- نصب و اجرا بدون نیاز به آچار جهت بستن اتصالات
- مونتاژ قطعات بدون نیاز به نیروی کار ماهر
- قابل اجرا برای هر ارتفاعی
- مونتاژ و دمونتاژ سریع
- باربری بسیار زیاد
- مقرون به صرفه
داربست چکشی (ستاره‌ای)
در صنعت ساختوساز، از داربست چکشی به عنوان یک ابزار ایده‌ال و قدرتمند در فرایند اجرای پروژه‌های ساختمانی یاد می‌شود. این نوع از داربست از اجزای افقی و عمودی تشکیل شده‌است. از ویژگی‌های برجسته آن، می‌توان به قابلیت نصب مهارها یا المان‌های افقی به وسیله ضربه چکش اشاره کرد. اتصال عضوهای قائم هم توسط مغزی و پین انجام می‌شود. استفاده از سرجک‌های قابل رگلاژ در قسمت بالایی و پایه جک قابل رگلاژ در قسمت پایینی داربست ، امکان تنظیم داربست چکشی را برای هر اختلاف ترازی فراهم می‌کند. لازم به ذکر است که پایه‌های عمودی داربست ستاره‌ای در طول‌های 3 و 1،1.5،2،2.5 تولید می‌شوند.
کاربردهای داربست چکشی (ستاره‌ای)
داربست چکشی به دلیل ویژگی‌های خاص خود، مقاومت بالایی در برابر بارهای مختلف و شرایط دشوار دارد. لازم به ذکر است که این نوع از داربست به عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای تقویت سازه‌ها و ساختمان‌ها به کار می‌رود.
یکی از کاربردهای برجسته داربست ستاره‌ای در ساختوساز، قابلیت استفاده در سازههای فلزی است. این نوع از داربست به عنوان عنصری تقویتی در سازههای فلزی قابل استفاده است و به صورت قابل توجهی از فشارهای ناشی از بارهای خمشی و کششی جلوگیری می‌کند. از ویژگی‌های حائز اهمیت این داربست، توانایی تحمل بارهای زلزله و بادی و همچنین امکان ایجاد پایداری و استحکام زیاد در سازههای فلزی است.
داربست چکشی در سازه‌هابی بتنی هم کاربردهای متفاوتی دارد. به طور مثال: از آنها می‌توان به عنوان یک محافظ در زمان قالب‌بندی فلزی برای بتن‌ریزی در سازه‌ها استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای این داربست
قابلیت استفاده در سازههای بتنی با شرایط خاص مانند پل‌های بلند و باریک است که به عنوان یک عنصر تقویتی در جهت جلوگیری از ترکیدگی و تخریب ناشی از تنش‌های خمشی و کششی کاربرد دارد. به عنوان مثال: از شرکت تسکو از داربست چکشی در پروژه پارکینگ طبقاتی توسعه حرم واقع در شهر قم نیز استفاده کرده‌است.
مزایای داربست چکشی (ستاره‌ای)
- قابل استفاده در تاسیسات پالایشگاهی
- سهولت در حمل و نقل به دلیل سبک بودن قطعات
- قابلیت استفاده در کفراژبندی سقف‌های غیر هم‌سطح
- سهولت در باز و بسته کردن اتصالات
- قابلیت توسعه در پلان
- باربری زیاد در کفراژ دال بتنی
- قابلیت توسعه در ارتفاع بدون نیاز به مهاربندی
داربست کاپلاک
یکی از سیستم‌های داربست مدولار که بسیار موردتوجه دنیا قرار گرفته‌است، داربست کاپلاک نام دارد. این نوع داربست دارای سطح ایمنی بسیار زیاد و سرعت بالایی در اجرا است. در داربست کاپلاک از پیچ و مهره استفاده نمی‌شود و امکان اتصال 4 عدد مهاری به یک پایه عمودی وجود دارد. در پی پیشرفت فناوری و توسعه روش‌های ساختمانی در دهه‌های اخیر، استفاده از داربست کاپلاک در صنعت ساختوساز افزایش پیدا کرده‌است.
این محصول به دلیل استحکام قابل توجهی که دارد به عنوان یک جایگزین مناسب برای داربست‌های سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردهای داربست کاپلاک
- به عنوان سازههای دسترسی و حمایتی
- سازههای داربست دایره‌ای
- برج‌های متحرک
- برج‌های پلکانی
مزایای داربست کاپلاک
- سرعت بالا در نصب و اجرا
- ایمن در ارتفاع و استحکام و انعطاف‌پذیری بالا
- دسترسی سریع و آسان و تنظیم ارتفاع
- مونتاژ سریع که منجر به صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود
شرکت تسکو به دلیل نوع کاربری و مزایای داربست کاپلاک در پروژه‌ی تصفیه‌خانه در عراق استفاده کرده‌است.
داربست زودبست
داربست زودبست یک سیستم داربست‌بندی پیشرفته جهت دسترسی و کفراژبندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که سه فاکتور اصلی در طراحی این سیستم سرعت، ایمنی و دوام بوده و با هدف رفع مشکلات فراوان در استفاده از داربست سنتی تولید شده‌است. در این داربست پیش‌ساخته سعی شده است که همه‌ی استانداردهای موجود در صنایع صنعتی و ساختمانی رعایت شود.
شایان ذکر است که مبحث دوازدهم مقررات ملی در طراحی و تولید این محصول منظور گردد. پوشش رویه این داربست در دو نوع رنگ‌شده و گالوانیزه ساخته می‌شود.
کاربردهای زودبست
از این داربست ها می‌توان در مراحل مختلف عملیات ساختمانی و صنعتی نیز استفاده کرد مراحلی مانند: جوشکاری، قالب‌بندی، اجرای سنگ نما و پیمانکاری، رنگ‌آمیزی ساختمان، گچ‌کاری و تعمیر سازه‌ها.
شایان ذکر است که شرکت تسکو به دلیل نمای شیشه‌ای و وجود پیچیدگی‌های خاص در پروژه‌ی هتل رویا واقع در تهران استفاده کرده‌است.
در پروژه‌های صنعتی، زودبست یک انتخاب کاربردی و ایمن است که دسترسی آسان و البته سریع را برای شما به ارمغان می‌آورد. همانطور که در پروژه‌ی بویینگ 737 هواپیمایی آسمان جهت دسترسی به همه قسمت‌های بدنه از زودبست استفاده شده‌است.
لازم به ذکر است که از داربست زودبست برای دسترسی نما، ساخت پلکان موقت، دسترسی صنعتی و برجک متحرک استفاه می‌شود.
مزایای داربست زودبست
- ایمنی فوق‌العاده و حفاظت از سقوط
- دوام و استحکام در بهره‌برداری و افزایش طول عمر داربست
- باربری زیاد و مقاومت کافی در مقابل نیروهای ثقلی و جانبی از قبیل باد
- اقتصادی به لحاظ کاهش نیروی انسانی در نصب
- سرعت بالا در مونتاژ و دمونتاژ
- اتصالات ساده گوه‌ای، عدم نیاز به آچار جهت بستن اتصالات
- افزایش بهره‌وری در کاربری
- قابلیت توسعه در پلان و ارتفاع بدون محدودیت
- قابلیت نصب آسان و سهولت در باز و بسته شدن
- سهولت در جابه‌جایی و انتقال قطعات به دلیل سبک و کم‌حجم بودن
داربست پیش‌ساخته H-frame
داربست H فریم یک نوع از داربست پیش‌ساخته است که از قاب‌هایی عمودی به شکل حرف H ساخته شده‌است که توسط مهاربندی افقی و مورب به هم متصل شده‌اند. این داربست از لوله‌های فولادی سبک وزن و در عین حال قوی برای تحمل بارهای سنگین ساخته شده‌است. این قاب‌ها به شکلی طراحی و تولید شده‌اند که بعد از اتصال یک ساختار مستحکمی را ایجاد می‌کنند که به راحتی مونتاژ می‌شوند. دلیل حضور مهاربندی افقی و مورب، ایجاد پایداری بیشتر برای سیستم داربست است.
کاربردهای داربست H-frame
این داربست می‌تواند کاربردهای متنوعی داشته باشد از جمله نقاشی، گچ‌کاری، آجرکاری و اجرای کارهای برقی. همچنین داربست H فریم در پروژه‌های ساختوساز، نگهداری و تعمیرات به منظور ایجاد یکی سکوی کار پایدار و مطمئن برای نیروی اجرا در ارتفاع استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که در پروژه‌های فضای باز مانند تعمیر و نگهداری ساختمان، تعمیر سقف و رنگ‌آمیزی بیرونی استفاده می‌شود. این نوع از داربست در پروژه‌های صنعتی که شامل سوله‌سازی و پالایشگاه‌ها است بسیار کاربردی و مناسب هستند.
مزایای داربست H-frame
- استاندارد بودن ابعاد و ارتفاع
- امکان مونتاژ و جداسازی راحت و سریع
- قابلیت تحمل بار زیاد
- مقرون به صرفه و اقتصادی
- بهره‌وری و کارایی زیاد
نتیجه‌گیری
پس از بررسی انواع داربست‌های مثلثی، چکشی، زودبست و H-frame و کاربردهایشان در پروژه‌های عمرانی می‌توان نتیجه گرفت که هرکدام از این داربست‌های مدولار بر حسب ویژگی‌ها و مزایایی که دارند، در بخش‌های مختلف پروژه‌های ساختمانی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
داربست‌های مثلثی به دلیل استحکام بالا و قابلیت تحمل وزن زیاد برای زیرسازی قالب‌های سقفی در پروژه‌های بتنی انتخاب هوشمندانه‌ای هستند. داربست‌های چکشی به دلیل سرعت بالای مونتاژ و ایمنی قابل توجه در پروژه‌هایی که به دلیل تغییرات مکرر به سرعت بالا احتیاج دارند قابل استفاده هستند. هر پروژه‌ای که به دنبال دسترسی آسان، سریع و ایمنی نیروی اجرایی خود باشد می‌تواند با انتخاب داربست زودبست به بهترین شکل پروژه‌ی خود را اجرا کند. در نهایت، داربست H-frame به دلیل سبک بودن و طراحی استاندارد در پروژه‌های عمرانی با مقیاس متوسط و بزرگ قابل استفاده است.