داربست چیست؟ آشنایی با انواع این سازه
مهم و کاربردهای آن
اخبار
مقدمه
داربست یک سازه موقت است که به منظور پشتیبانی از سازه اصلی در طی عملیات ساخت و ساز و فراهم کردن امکان دسترسیِ کارگران به ارتفاع‌های بالا در فرآیند ساخت و ساز و یا تعمیر و نگهداری ساختمان‌ها، پل‌ها و سایر سازه‌ها استفاده می‌شود. این نوع سازه‌ها عموماً از فلز ساخته می‌شوند. ایمن نبودن این سازه می‌تواند موجب وارد آمدن صدمات جدی به کارگران و یا حتی فوت آن‌ها شود. در ادامه ابتدا تاریخچه مختصری از این نوع سازه ساختمانی ارائه کرده و سپس به بررسی انواع آن خواهیم پرداخت.
تاریخچه داربست (Scaffold History)
حفره‌های موجود در نقاشی‌های غار لاسکو در فرانسه حاکی از این است که در حدود 17000 سال پیش از این سازه برای رنگ‌آمیزی سقف استفاده می‌شده است. در طرح‌های موجود در عتیقه‌های باقی مانده از اوایل قرن پنجم قبل از میلاد، دیده می‌شود که یونانیان باستان از آن برای ساخت و ساز استفاده می‌کرده‌اند. همچنین شواهدی وجود دارد که مصریان باستان و چینی‌ها نیز از سازه‌هایی شبیه به آن برای ساختن ساختمان‌های بلند بهره می‌برده‌اند.
اجزای داربست
در این سازه‌های ساختمانی بسته به نوعشان، از اجزای مختلفی استفاده می‌شود. برخی از اجزایی که در آن استفاده می‌شوند عبارتند از پایه، مهار افقی، مهاری داربست به سازه اصلی، بادبند، بست دو پیچ، بست چهارپیچ، بست گوه ای، تخته مخصوصِ این سازه، پلتفرم فلزی، جک، نردبان، و سیم مخصوص.
انواع داربست
در این بخش از مطلب، انواع این نوع سازه ساختمانی را معرفی می‌کنیم. انواع مختلف آن عبارتند از: فلزی، چوبی، معلق، پایه دار، مثلثی، چکشی ستاره، چکشی کاسه‌ای، و رینگ لاک.
داربست فلزی (Metal Scaffolding)
این مدل سازه‌های ساختمانی از لوله‌های فولادی با قطر 48 میلیمتر، که اغلب افراد آن‌ها را با نام لوله‌های 5 سانتی‌متری می‌شناسند، ساخته می‌شوند. برای سرهم سازی این سازه‌ها از بست استفاده می‌شود. در اکثر ساختمان‌ها از این مدل استفاده می‌شود.
داربست های فلزی غالباً با استفاده از بست و لوله‌های 6 و 3 متری ساخته می‌شوند. اما از آن جایی که ساختمان‌ها در متراژهای مختلف ساخته می‌شوند، از لوله‌هایی با اندازه‌های کوچکتر و بزرگتر نیز در نصب داربست استفاده می‌شود. باید توجه شود که این سازه در فاصله مناسب با بدنه ساختمان قرار گیرد که معمولاً این فاصله برابر با 30 سانتی متر می‌باشد. البته در برخی مواقع بنا به صلاحدید معمار و یا مهندسین ساختمان این فاصله کمتر یا زیادتر می‌گردد.
مطالعه بیشتر در مورد داربست فلزی
داربست چوبی (Wood Scaffolds)
این نوع سازه از تخته، خرک و پل موقت تشکیل شده است. همچنین لازم است گفته شود که این نوع سازه‌ها عموماً در دسته سازه‌های ثابت قرار می‌گیرند. در این سازه‌های چوبی از چوب‌های گرد و یا نردبان‌های مخصوص برای ساخت سازه استفاده می‌شود.
داربست معلق (Suspended Scaffolds)
در جایی که برپایی سازه داربستی بر روی سطح زمین امکانپذیر نباشد، از نوع معلقِ آن استفاده می‌شود. این نوع سازه‌ها به دیوار ساختمان تکیه داده می‌شوند و به دلیل این که مانند سکوهای بیرون زده از ساختمان دیده می‌شوند، آن را با نام معلق می‌شناسند.
برجک متحرک ( Mobile Tower)
در جایی که به برپاسازی سریعِ داربست نیاز داشته باشیم، می‌توانیم این نوع سازه را انتخاب کنیم. به منظور حفظ ایمنی کار، نباید ارتفاع سکوی کار از سطح زمین یا از طبقه‌ای که این سازه روی آن بنا شده است از 6 متر بیشتر شود. .
جهت مطالعه بیشتر در مورد برجک متحرک اینجا کلیک کنید
داربست مثلثی (Triangular Scaffold)
در ساخت این نوع ساختار از فریم‌های مثلثی شکل استفاده می‌شود. این فریم‌های مثلثی به شکل قطعات نر و ماده به یکدیگر متصل می‌شوند. امکان باربریِ بالا به علت دارا بودن بخش‌های موربِ ثابت، عدم نیاز به اشخاص ماهر برای داربست‌بندی، آسان بودنِ باز و بسته شدن و سرعت پیاده‌سازی، برخی از مزایای این نوع سازه هستند.
مطالعه بیشتر در مورد داربست مثلثی
داربست چکشی ستاره (Star Scaffolding)
برای اجرای این مورد، از مهارهای افقی و پایه‌های قائم استفاده می شود و پایه‌ها به واسطه مغزی و پین به یکدیگر متصل می‌شوند. مزایای این نوع سازه عبارتند از بالا بودن سرعت مونتاژ، آسان بودنِ جا به جاییِ آن، قابلیت اجرا در ارتفاع‌های مختلف، قابل استفاده بودن برای داربست بندی نمای ساختمان و سهولت در باز و بسته کردن آن.
داربست چکشی کاسه‌ای (Cup Lock Scaffolding)
نوع دیگری از سازه‌های داربستی، نوع چکشی کاسه‌ای می‌باشد. در این نوع نیز مشابه با مدل چکشی ستاره‌ای، از مهارهای افقی و پایه‌های قائم استفاده می‌شود. انواع مثلثی، چکشی ستاره‌ای و چکشی کاسه‌ای در دسته داربست‌های مدولار قرار می‌گیرند.
داربست رينگ لاك (Ringlock Scaffolding System)
سیستم داربست رینگ لاک یک نوع سیستم مدولار محسوب می شود که به کارگران اجازه می دهد با سرعت و کارایی بالا این سازه را نصب، استفاده و دمونتاژ نمایند. این باعث کاهش زمان پروژه و هزینه نیروی انسانی می گردد. رینگ لاک بهترین و کاملترین سیستم داربست در بازار می باشد. سرعت ، ایمنی ، و ظرفیت باربری بالا از مزایای اصلی این نوع سیستم می باشد. این نوع داربست کاملا مطابق با استاندارد ملی ایران 15443-1 در زمینه الزامات عملکردی و طراحی عمومی داربست می باشد.
لینک استاندارد ملی ایران 15443-1 در زمینه الزامات عملکردی و طراحی عمومی داربست
نکات مهم در اجرا
پیاده‌سازی داربست به صورت نادرست، مشکلات فراوانی به دنبال دارد. بنابراین این کار باید توسط افراد متخصص در این زمینه انجام شود. به منظور حفظ پایداری و ایمنی این سازه، باید مواردی در اجرای آن رعایت شود. در ادامه برخی از این موارد را بیان می‌کنیم:
- پایه‌ای که ستون‌های این سازه بر روی آن قرار گرفته و بسته می‌شوند، باید محکم بوده و حتی‌المقدور بر روی صفحات زیر ستون قرار داشته باشد. به این علت نمی‌توان در انجام این کار از آجرهای آزاد استفاده نمود.
- تخته‌ها و یا پلتفرم های چیده شده بر سکوی این سازه، باید به صورت نزدیک به یکدیگر قرار گرفته باشند.
- بسته به ضخامت تخته‌های استفاده شده در این سازه، فاصله مناسب برای لوله‌های زیر تخته تعیین می‌گردد.
- باید بر روی تمامی سکوهای با بیش از 2 متر ارتفاع از تخته و یا پلتفرم فلزی استفاده شود.
- حداقل پهنای لازم برای سکوهایی که فقط برای ایستادن مورد استفاده قرار می‌گیرند برابر با 60 سانتی متر بوده و این مقدار برای سکوهایی که مصالح نیز بر روی آن‌ها قرار می‌گیرد برابر با 85 سانتی متر می‌باشد.
توجه به ایمنی در کار
ایمنی یکی از مهم‌ترین مواردی است که در فرایند اجرای عملیات باید رعایت شود. به همین منظور باید از افراد ماهر در اجرا و مونتاژ استفاده شود. همچنین استفاده از تجهیزات با کیفیت و استاندارد از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا، نباید از قطعات و اجزای شکسته یا دچار خم شدگی استفاده شود. لازم است افرادی که در روند اجرای این عملیات قصد مونتاژ سازه را دارند، دوره‌های آموزشی مرتبط را گذرانده باشند.