تجهیزات ایمنی و کار در ارتفاع
انجام كار در مكان‌هايی كه بلندی آن از سطح زمين بیش از 1/20 متر باشد، عمليات كار در ارتفاع محسوب می‌شود و ضروری است كه در اين قبيل فعاليت‌ها اقدامات لازم جهت پيشگيری از سقوط در نظر گرفته شود. کار در ارتفاع یکی از مشاغل بسیار پر خطر است. همان‌طور که از نام آن معلوم است فعالیت‌های این حوزه دربرگیرنده کار در ارتفاعاتی است که دسترسی به آن‌ها به سادگی امکان پذیر نیست. خدمات کار در ارتفاع به چند صورت انجام می‌شود:
- خدمات نما روی داربست
- کار با طناب و ریسمان
- سایر روش‌ها مانند نبردبان و جرثقیل و کلایمر
از مهم‌ترین مواردی که باید قبل از کار با داربست درنظر گرفت استفاده از تجهیزاتی است که ایمنی کار را بالا می‌برند. جدا از استفاده از تجهیزات و وسایل ایمنی، کارکنان باید از تخصص لازم برای کار در ارتفاع و روی داربست برخوردار باشند. استفاده از تجهیزات و لوازم ایمنی در حین کار با داربست از جمله الزاماتی است که باید توسط کارفرما و کارکنان مورد توجه قرارگیرد و در نتیجه خطر سقوط و ایمنی را کاهش یابد.
کار در ارتفاع با طناب هزینه کمتری دارد. اما خطرات زیادی نیز به همراه دارد. کلایمر نیز بار سنگینی را روی ساختمان اعمال میکند که می‌تواند باعث ایجاد حادثه و سقوط فرد بشود.
کار در ارتفاع شرایطی را شامل می‌شود که هر فرد برای ورود در حیطه این کار باید این شرایط را داشته باشد. یکی از شروط لازم و حتمی برای این کار نداشتن ترس از ارتفاع و شرایط روحی و جسمی سالم است. از دیگر موارد قابل توجه در این زمینه می‌توان به قدرت دید کافی اشاره کرد.
دسترسی با طناب
یکی از مواردی که باید در زمان استفاده از داربست در دسترس داشته باشید، طناب دسترسی است. در این روش از دو سامانه مجزا استفاده می‌شود. یک طناب را به عنوان طناب دسترسی در نظر می‌گیرند و طناب دیگر به عنوان طناب پشتیبان استفاده می‌شود که کمربندهای مخصوص برای صعود و فرود به جایگاه کار، یا برای تغییر موقعیت در جایگاه را شامل می‌شود.
کلاه ایمنی
جهت مراقبت از سر در حین کار در ارتفاع استفاده از کلاه ایمنی اجباری است. این کلاه‌ها الزاما باید در برابر ضربه و نفوذ اجسام تیز و برنده مقاوم باشند. کلاه‌های ایمنی کار در ارتفاع زودبست فاقد لبه هستند تا هیچ مانعی جلوی دید کامل کارگران را نگیرد. وزن این کلاه‌ها 430 گرم است و معمولا در برابر حریق و الکتریسیته مقاوم هستند.
لنیارد
لنیارد طناب یا تسمه‌ای است که برای ایجاد ارتباط بین عامل کار در ارتفاع با نقطه یا طناب تکیه گاه یا سازه اصلی استفاده می شود، تا مزاحمت کمتری را برای کاگران در ارتفاع را داشته باشد. عمر مفید لنیارد اغلب 5 سال است، بنابراین برچسب مشخصات زمان تولید آن را قبل از هر بار استفاده چک کنید. وجود هرگونه ساییدگی، فرسودگی الیاف، بریدگی و علائم کشیده شدن خطرناک است.
کمربند ایمنی
یکی از مهم‌ترین موارد ایمنی که در زمان استفاده از داربست و جهت جلوگیری از سقوط باید همراه داشت، کمربند ایمنی است. کمربند ایمنی وسیله ای است از جنس الیاف طبیعی یا مصنوعی با ترکیبات پلیمری که ناحیه کمر کارگران را پوشش می‌دهد.
هارنس
هارنس از جمله تجهیزات پیشگیری از سقوط در ارتفاع محسوب می‌شوند. این ابزار به دلیل اینکه فشارهای وارده در حین سقوط را علاوه بر کمر به تنه و شانه کارگران و در برخی از انواع به سینه و ران‌ها توزیع میکند، از ایمنی بالاتری نسبت به کمربندهای ایمنی برخوردار است و در هنگام کار در ارتفاع استفاده از آن ضرورت دارد.
هارنس پوششی است که از الیاف با ترکیبات پلیمری ساخته شده است و بسیار مستحکم است. هارنس عموما از انتهای بالای ران تا روی سطح کتف را پوشانده و توسط قلاب‌هایی که به روی اتصال پیدا کرده است، فرد را به سایر تجهیزات کار در ارتفاع وصل میکند.
کاربین
کاربین به عنوان ابزاری حلقهای شکل استفاده می‌شود و برای متصل‌کردن قسمت‌های مختلف اجزای کار در ارتفاع به همدیگر، کاربرد دارد. این ابزار برای ایمن شدن، دارای شکل پیچی یا قفل خودکار است.
این وسیله برای ایجاد اتصالات سریع و مطمئن کاربرد ویژه‌ای دارد. تنوع در نوع و جنس این محصول فراوان است و هر کدام برای مورد خاصی استفاده می‌شود. برخی از آن‌ها نیز سیستم قفل شوندگی خودکار دارند. کربین از نظر ساختار فیزیکی به دو شکل موازی و بیضی ساخته می‌شوند که نوع موازی بیشتر در میانها و تراورس‌ها استفاده می‌شود.
مقاومت نوع موازی کاربین 1700 کیلوگرم و نوع بیضی در حدود 1300 کیلوگرم است.
شوک‌گیر
این ابزار وسیله‌ای است که در روش‌های ایمن انجام کار در ارتفاع، به منظور کاهش اثر نیروی ضربه حاصل از سقوط، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ابزار جاذب شوک باید دارای برچسبی باشد که تاریخ آخرین بازرسی آن را نشان دهد.
قلاب
قلاب را همواره باید کنترل کنید که هیچگونه ترک، خوردگی و سوراخ در سطح آن وجود نداشته باشد. اطمینان حاصل کنید که نوک قلاب و چشم آن سالم بوده و آثار هیچگونه خم‌شدگی و پیچیدگی در آن وجود نداشته باشد. بررسی کنید که مکانیسم قفل کردن قلاب به خوبی کار میکند به‌طوری که پس از ورود جسم درون قلاب، امکان خارج شدن آن وجود نداشته باشد. اطمینان حاصل کنید که فلز شیطانک قدرت کافی داشته و شیطانک را به طور محفوظ و ایمنی کنار نوک قلاب نگاه می‌دارد. شیطانک را فشار دهید و سپس رها کنید و پس از انجام این کار شیطانک باید درون نوک قلاب قرار گیرد.
طناب‌ها
طناب‌های بسیار زیادی وجود دارد که انواع گوناگونی دارند. در حوزه تجهیزات ایمنی ساختمان چند نوع از این طناب‌ها مانند طناب تکیه گاهی، عملیات، ایمنی، دینامیکی، نیمه استاتیک و پشتیبان استفاده بیشتر دارند.
انواع نردبان
- نردبان قابل حمل
- دو طرفه
- ثابت
- ریلی
- ثابت سقفی یا پله مرغی
- کشویی و طنابی
طناب دینامیک
طنابی است با قابلیت کشسانی که از اتفاقات و سقوط‌های ناگهانی جلوگیری میکند و برای کاهش نیروی برخورد به کار برده می‌شود.
طناب ایمنی
طنابی است با قابلیت کشسانی که از اتفاقات و سقوط‌های ناگهانی جلوگیری میکند و برای کاهش نیروی برخورد به کار برده می‌شود.
بالابر سیار
برای جا‌به‌جا‌شدن در ارتفاع بدون نیاز به لوازم دستی، باید از مواردی همچون بالابر سیار استفاده کنید. بالابر سیار ماشین سیاری است که برای جا به جا کردن کارکنان در ارتفاعات، و از درون سکوها استفاده می‌شود.
نوع اول
بالابر سیاری است که تنها در موقعیت‌های خاصی مجاز به حرکت است.
نوع دوم
در زمانی که در ارتفاع قرار دارد حرکت میکند و برای کنترل آن از شاسی‌های خاصی استفاده می‌شود.
نوع سوم
در زمان بالا بودن می‌تواند حرکت داشته باشد و کنترل این بالابر درون سکو انجام می‌گیرد.
تور نجات
این سیستم معمولا برای حفاظت افرادی استفاده می‌شود که در ارتفاع بیش از 8 متر از سطح ایمن کار می‌کنند. تور نجات متشکل از یک شبکه توری است که پس از سقوط افراد یا اجسام در ارتفاع، آن‌ها را در برگرفته و مانع سقوط بیشتر آن‌ها می شود. این سیستم به طور کلی باید تحمل وزن یک کیسه 180 کیلویی شن با قطر حدود 75 سانتیمتر پس از سقوط را داشته باشد. باید توجه داشت که در انجام این آزمایش تور نباید با اجسام زیر آن یا سطوح دیگر تماس پیدا کند.
این نوع تورها با بهره گیری از یک فریم فلزی که بر روی آن نصب می‌شوند قابلیت قرارگیری به صورت کنسولی از لبه سطح کار را دارند. صنعت ساختمان‌سازی یکی از بخشهایی است که به طور گسترده از این سیستم برای ایجاد حفاظت در برابر سقوط افراد و اجسام بهره می‌برد این دسته از تورهای ایمنی با طراحی خلاقانه قابلیت تطبیق با اشکال مختلف ساختمان و انواع مختلف نما را دارند و همچنین در برابر وزش بادهای شدید به خصوص در ساختمان‌های بلند مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند.
ماده اصلی سازنده این تورها پلی پروپیلن است که با خاصیت جذب انرژی ناشی از سقوط افراد و اجسام آن‌ها را به طور ایمن دربر می‌گیرد و از پرتاب ثانویه آن‌ها نیز جلوگیری میکند. این تورها با سازگاری کامل با استانداردهای اروپا ساخته شده و متشکل از دو لایه تور با مش 60×60 میلیمتر و 20×20 میلیمتر هستند که قابلیت متوقف ساختن 100 کیلوگرم بار را در دو نقطه از هر بخش تور با فاصله سقوط حداکثر 7 متر را دارند.
تورهای ایمنی با کاهش ارتفاع سقوط و جذب انرژی حاصل از سقوط سبب محافظت از افراد و کاهش مرگ و میر و حوادث ناشی از کار در ارتفاع می‌شوند. همچنین آزادی عمل افراد را از آن ها سلب نمی‌کند و محافظت دو جانبه، از افراد در حال کار در ارتفاع و افراد حاضر در زیر سطح کار را فراهم می‌کنند.
لایف لاین یا خطوط نجات
به طور کلی انجام کار در مکان‌هایی که بلندی آن‌ها از سطح زمین 1.20 متر باشد، کار در ارتفاع نامیده می‌شود. در این قبیل از فعالیتها اقدامات لازم جهت پیشگیری از سقوط ضروری هستند. در مقوله کار بر روی داربست نیز باید تمهیداتی اندیشیده شود تا کارگران در شرایط خاص که امکان سقوط وجود دارد، به تجهیزات ایمن مجهز باشند. در زمان حادثه فرد باید پس از 3 الی 4 متر سقوط متوقف شود.
این سیستم‌ها خطوط نجات نامیده می‌شود. در اینجا فاصله ایمن حداقل مطرح می‌شود. برخی از خطوط نجات علاوه بر پیشگیری از سقوط، در محدود کردن دامنه حرکت کارگران هم نقش دارند و ایمنی کاربران را افزایش می‌دهند.
خطوط نجات موقت
سیستم خطوط موقت پکیجی متحرک است که قابل تطبیق با تمامی سازه‌ها است. این سیستم بر روی تیرهای بتنی یا فلزی و یا اعضای داربست توسط یک ابزار کششی دیگر نصب می‌شود.
خطوط نجات به لحاظ کاربرد به دو گروه خطوط نجات افقی و خطوط نجات عمودی تقسیم می‌شوند. در دسترسی به المان‌های عمودی از قبیل برجک، دکلهای نیرو و مخابراتی، نردبان مخازن، از خطوط نجات عمودی استفاده می‌شود. در سیستم‌های داربست‌بندی در مواردی که محدودیت‌هایی در نصب پلکان یا راه پله‌های موقت وجود دارد جهت دسترسی عمودی با مسیر طولانی حرکت، از نردبان حفاظ‌دار استفاده می‌شوند.
خطوط نجات افقی در سیستم‌های داربست‌بندی به ویژه زودبست کاربرد فراوان دارد. این لایف لاین‌ها معمولا به‌صورت یک کیف قابل حمل مورد استفاده قرار می‌گیرند.
خطوط نجات دائمی
در برخی پروژه‌ها استفاده و نصب خطوط نجات دائمی ضرورت دارد. لایف لاین‌های دائم افقی به سه دسته تقسیم می‌شوند: خطوط نجاتی که مستقیما به زمین متصل می‌شوند و خطوط نجاتی که توسط پایه به زمین متصل می شوند و همچنین لایف لاین‌هایی که به سقف متصل می‌شوند.
کلیه این محصولات دارای گواهینامه‌های بین المللی و دارای استاندارد مختص ابزارهای تکیه گاهی هستند.