در صنعت ساختوساز، فراهم آوردن ایمنی کارکنان اجرایی اعم از کارگران و پیمانکاران یکی از حیاتی‌ترین و اصلی‌ترین کارهایی است که باید انجام شود. از آن حین که کارگران حین اجرای فرایند ساخت، نیاز به کار در ارتفاع دارند، استفاده از تجهیزات پیشرفته و مناسب می‌تواند به روند تامین امنیت آنها سرعت ببخشد و در نتیجه‌ی اجرای این نکات ایمنی، فرایند ساخت نیز تسریع پیدا کند. داربست‌ها به عنوان شاخص‌ترین تجهیزات کار در ارتفاع، نقش موثری در اجرای صحیح و ایمن عملیات عمرانی دارند. با این حال، عدم رعایت نکات ایمنی حین کار با داربست می‌تواند منجر به بروز حوادث جدی و حتی مرگبار برای کارگران و پیمانکاران شود.
مطالعات همواره نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از حوادث عمرانی به سقوط از ارتفاع، واژگونی و ریزش داربست ها و لغزش اجسام اختصاص دارد. بروز این عوامل ناشی از عدم رعایت نکات و دستورالعمل‌های ایمنی به وقوع می‌پیوندد. لذا، آگاهی از این نکات مهم او به‌کارگیری صحیح آنها می‌تواند نقش موثری در کاهش تلفات جانی و مالی در صنعت ساختوساز باشد.
در این مقاله، ضمن بررسی نکات ایمنی و الزامات فنی کار با داربست به راهکارهایی در جهت کاهش ریسک سوانح و تلفات جانی در کارگاه‌های عمرانی می‌پردازیم.
دلایل اهمیت رعایت نکات ایمنی و استانداردهای نصب داربست
حوادث و خطرات ناشی از کار در ارتفاع می‌تواند نتایج تاسف‌بار و غیرقابل جبرانی به جا بگذارد. لذا، همواره پیشگیری از بروز این اتفاقات در دستور کار افراد اجرایی در صنعت ساختوساز قرار گرفته‌است. با رعایت این نکات از بروز حوادثی مانند: ریزش داربست، برق‌گرفتگی، سقوط افراد یا اشیا با کارگران و پیمانکاران می‌توان جلوگیری کرد. داربست‌ها به گونه‌ای طراحی و ساخته شده‌اند که سهولت و ایمنی را در عین تردد افراد و جابه‌جایی تجهیزات ساختمانی فراهم می‌کنند.
استانداردها و اصول ایمنی داربست
همواره شرایط محیط کار و بار وارده بر تجهیزات از جمله عوامل تاثیرگذار در نصب داربست‌ها است. از دیگر مواردی که اهمیت بالایی دارد، می‌توان به نصب داربست توسط افراد متخصص و حرفه‌ای اشاره کرد.
در پروسه‌ی نصب داربست‌ها باید از محکم بودن اتصالات، حضور سیستم‌های جلوگیری از سقوط و سیم ارت جهت جلوگیری از خطر برق‌گرفتگی اطمینان حاصل نماییئ.
برای اجرای پروژه طبق دستورالعمل داربست‌بندی باید موارد زیر را مدنظر قرار داد:
-
- فاصله بین پایه‌های عمودی داربست‌ها در سازه‌های سبک حداکثر 2.3 متر و در سازه‌های سنگین حداکثر 1.8 متر است.
- بار داربست باید صورت یکنواخت روی سکو توزیع شود.
- بالارفتن از داربست به وسیله‌ی نردبان‌های دست‌ساز ممنوع است.
- حداقل فاصله داربست از خطوط برق کمتر از 300 ولت، یک متر و از خطوط برق بالای 300 ولت باید بیشتر از 3 متر باشد.
- عملیات مهارسازی در تمامی داربست‌ها باید انجام شود تا مانع از حرکت و لغزش سازه شود.
- کار روی داربست‌ها در شرایط جوی نامناسب ممنوع است.
- لوله‌ها و بست‌های داربست باید تا پیش از به کارگیری در محیط مسقف به دور از هرگونه رطوبت و فشار نگهداری شوند.
- باید حداکثر فاصله‌ی بین پایه‌های نردبان 30 سانتی‌متر باشد.
- لوله‌های افقی داربست نباید فاصله‌ای بیشتر از 2 متر از یکدیگر داشته باشند.
- زاویه‌ی نردبان و سطح باید 75 درجه باشد.
- سطح زیرین داربست باید کاملا سفت و محکم باشد.
- برای افزایش مقاومت در پایه‌های داربست از بست‌های مغزی استفاده شود.
- لوله‌های داربست و اتصالات آن باید از بالاترین کیفیت موجود در بازار برخوردار باشند.
- نباید هیچ‌گاه به نردبان‌ها و حفاظ‌های داربست تکیه داد.
- تخته‌های الوار یا فلزی سکوها باید از ضخامت یکسانی برخوردار باشند.
ایمنی داربست و کار در ارتفاع
داربست سیستمی است که کمک می‌کند در حین سقوط، افراد و تجهیزات از ارتفاع کنترل شده‌ای به پایین پرتاب شوند و صدماتی که ممکن است در اثر سقوط ایجاد شود به حداقل برسد. لازم به ذکر است که برای افزایش سطح ایمنی داربست و استفاده صحیح و کارامد از این سیستم به نکات زیر توجه فرمایید:
- بررسی داربست:
قبل از استفاده از داربست حتما از وضعیت عملکرد آن اطمینان حاصل نمایید. استفاده از داربست‌هایی که دچار شکستگی، خراش، سایش و غیره باید ممنوع اعلام شود و سریعا جهت تعمیر یا جایگرین ارجاع داده شود.
- نصب درست داربست:
نصب داربست باید دقیق و صحیح انجام شود و از استحکام بالای آن غافل نشوید.
- انتخاب محل مناسب:
ابتدا باید از مناسب بودن محل نصب و ثبات آن اطمینان حاصل کنید و سپس نسبت به نصب داربست اقدام نمایید.
- آموزش کارگران:
کارگران و نیروی اجرایی باید از نحوه استفاده داربست و کارکرد آن آگاهی داشته باشند.
- بررسی منظم:
باید داربست‌ها را به طور منظم بررسی کرد و اقدام به برطرف کردن مشکلات آنها کرد.
- استفاده از وسایل ایمنی اضافه:
باید از وسایل‌های ایمنی اضافه مانند لایف لاین و تور نجات استفاده کرد.
بازبینی و نگهداری داربست
بازرسی و نگهداری هر سازه‌ای حائز اهمیت است. بازبینی و نگهداری داربست به دلیل حفظ و ارتقا سازه و بررسی نکات ایمنی در داربست از اهمیت بالایی برخورددار است.
مراحل بازرسی داربست عبارتند از:
- بررسی پایه داربست از نظر سطح، پایداری و پشتیبانی مناسب
- ایجاد اطمینان از وضعیت و استحکام اتصالات
- بازبینی اجزای داربست جهت وجود علائم آسیب، خوردگی و سایش
- بررسی و اطمینان از قرارگیری نقاط لنگر و اتصالات داربست به منظور پایداری سازه
- بررسی نرده‌های محافظ، تخته‌ها و اطمینان از اجرای درست سایر نکات ایمنیش
پس از مشاهده‌ی موارد زیر در لوله داربست حتما برای حفظ ایمنی سازه اقدام نمایید:
- برای اطمینان و حفظ عملکرد مناسب، به طور منظم قطعات متحرک مانند چرخ‌ها و بست‌ها را روغن کاری کنید.
- سطح لوله‌های داربست را تمیز و عاری از هرگونه آلودگی نگهدارید.
- در صورت مشاهده قطعه آسیب‌دیده یا معیوب فورا آن را تعویض کنید.
- بعد از جداسازی اجزای داربست و در صورت عدم استفاده، آنها را در یک منطقه خشک و محافظت شده نگهداری کنید تا از بروز آسیب یا خوردگی در لوله‌ها جلوگیری کنید.
تاثیر کیفیت مواد در ایمنی
از جمله عواملی که تاثیر مستیم بر ایمنی کارگران و استحکام سازه تاثیرگذار است، کیفیت لوله‌ها و اتصالات داربست است. شایان ذکر است که استفاده از لوله‌های با کیفیت پایین می‌تواند منجر به شکستی و در نهایت سقوط شود. مقاوم و استاندارد بودن لوله‌های فولادی یکی از مهم‌ترین عوامل در بالا رفتن امنیت داربست است. همچنین، اتصالات داربست باید گونه‌ای طراحی و تولید شود که فشار و وزن بار را به خوبی تحمل کند.
هر دو استانداردهای ملی اعم از 2800 و بین‌المللی مانند ISO 9001، در تعیین کیفیت و ایمنی در طراحی و تولید داربستن‌ها نقش موثری دارند. با رعایت این استانداردها می‌توان مقاومت و ایمنی داربست‌ها را تضمین کرد و همچنین از بروز سوانح هولناک جلوگیری کرد. یکی از حیاتی‌ترین وظایف پیمانکاران، اطمینان پیدا کردن از استاندارد بودن مواد و تجهیزات ساختمانی است.
نقش نیروی انسانی در رعایت ایمنی
حضور پیمانکاران متخصص و آگاه برای نصب داربست از اهمیت بسزایی برخوردار است. داشتن تجربه کافی و گواهینامه‌های لازم در این زمینه توسط پیمانکاران یک اصل مهم و الزامی است. لازم به ذکر است که حضور پیمانکاران باتجربه و متخصص می‌تواند خطر بروز حوادث کارگاهی را کاهش و کیفیت کار را افزایش دهد.
از طرف دیگر آموزش کارگران و چگونگی نصب داربست‌ها باید به صورت جامع و منظم انجام شود. اطلاع از نکات و نحوه استفاده از تجهیزات ایمنی از مهم‌ترین وظایف کارگران است. کارفرمایان و پیمانکاران باید نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های عملی کوشا باشند و به افزایش آگاهی و مهارت‌های کارگران نیز کمک کنند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به بررسی نکات ایمنی هنگام کار با داربست و راهکارهای کاهش خطرات آن پرداختیم و متوج شدیم که بی‌توجهی به این نکات می‌تواند منجر به خطرات جانی برای کارگران و پیمانکاران شود. عوامل زیادی در بروز این حوادث تاثیرگذارند اما کیفیت داربست‌ها یک از اساسی‌ترین رکن‌ها در کاهش نرخ این تلفات است. از دیگر عواملی که با پرداختن به آن می‌توانیم از این سوانح جلوگیری کنیم، آموزش جامع و منظم نیروی اجرایی از چگونگی نصب داربست و استفاده از تجهیزات ایمنی نیز است.
داربست فلزی مناسب پروژه خود را انتخاب کنید!
